Opieka naprzemienna jest praktyką polegającą na równoczesnym sprawowaniu przez ojca i matkę opieki nad dzieckiem w okresach o jednakowej długości, często tydzień w tydzień.
W mojej praktyce zawodowej coraz częściej spotykam się z sytuacjami, w których Sąd, wydając wyrok rozwodowy, decyduje o zastosowaniu opieki naprzemiennej nad dzieckiem. W takich sytuacjach Sąd ma za zadanie określić sposób sprawowania władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem oraz ustalić zasady kontaktów z ojcem lub matką po rozwodzie (więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule dotyczącym elementów wyroku rozwodowego).
Jeśli małżonkowie są w stanie osiągnąć porozumienie, mieszkają w niedalekiej odległości od siebie, a zastosowanie opieki naprzemiennej jest zgodne z dobrem dziecka, Sąd może zdecydować się na jej ustalenie po rozwodzie.
Opieka naprzemienna nad dzieckiem – na czym polega?
W pierwszej części artykułu wyjaśniliśmy, czym jest opieka naprzemienna nad dzieckiem. Oprzemy się teraz o przykład. W związku z opieką naprzemienną dziecko może przebywać pod opieką matki przez jeden tydzień, a następnie pod opieką ojca przez kolejny tydzień. Taki układ oznacza, że co tydzień dziecko zmienia miejsce pobytu.
Istotą opieki naprzemiennej jest aktywne zaangażowanie obu rodziców w codzienne życie dziecka, obejmujące różne aspekty, takie jak edukacja, zdrowie itp. Ma to na celu umocnienie więzi dziecka zarówno z matką, jak i z ojcem.
Kiedy możliwa jest opieka naprzemienna?
Warunki konieczne do orzeczenia opieki naprzemiennej nad dzieckiem przez sąd rozwodowy obejmują przede wszystkim zdolność rozwodzących się małżonków do współpracy we wszystkich kwestiach dotyczących dziecka, jak również bliskość geograficzną, aby taki system opieki był wykonalny i w najlepszym interesie dziecka. Wola dziecka również jest brana pod uwagę.
W literaturze znajdziemy informację, że spełnienie tych warunków wymaga:
- Zachowania poprawnych relacji między rodzicami, z naciskiem na potrzeby dziecka ponad ewentualne konflikty między nimi.
- Porzucenia konfliktów z przeszłości.
- Kontroli emocji, aby nie wpływać negatywnie na dziecko.
- Utrzymywania dobrej komunikacji na temat dziecka.
- Precyzyjnego i elastycznego planu opieki.
- Systematycznego monitorowania postępów szkolnych przez oboje rodziców.
- Organizacji dowożenia dziecka na zajęcia.
- Uwzględnienia stabilnej sytuacji finansowej rodziny, ponieważ opieka naprzemienna wiąże się z utrzymaniem dwóch domów dla dziecka.
Sąd rozwodowy bierze te elementy pod uwagę podczas rozpatrywania sprawy opieki naprzemiennej nad dzieckiem. Warto zauważyć, że małżonkowie mają większą szansę na przyznanie opieki naprzemiennej, gdy zgłaszają wspólny wniosek w tej sprawie.
Sporządzenie porozumienia wychowawczego
Najlepszym podejściem dla rodziców decydujących się na rozstanie i chcących dzielić się opieką nad dzieckiem jest sporządzenie porozumienia wychowawczego. W takim porozumieniu rodzice ustalają wspólnie kwestie związane z opieką i wychowaniem dziecka po rozstaniu. Dokument ten zostaje podpisany przez oboje rozwodzących się małżonków i przekazywany do Sądu rozwodowego wraz z odpowiednim pismem, precyzującym ich oczekiwania dotyczące opieki nad dzieckiem zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Jeśli Sąd uzna te żądania za zgodne z dobrem dziecka, to uwzględni je w wyroku rozwodowym.
Opieka naprzemienna, a wiek dziecka
Nie ma żadnego uregulowania prawnego w tym zakresie. To oznacza, że nie ma żadnej normy prawnej, która wskazywałaby od jakiego wieku dziecka, Sąd może orzec pieczę naprzemienną.
Jednakże, oczywiste jest, że karmienie piersią przez matkę może stanowić przeszkodę dla ojca w uzyskaniu opieki naprzemiennej. Dziecko musi być na tyle samodzielne, by nie potrzebować stałej obecności matki. Z tego względu opieka naprzemienna w praktyce zazwyczaj zaczyna być rozważana od 2-3 roku życia dziecka.
Czy po rozwodzie można zmienić sposób sprawowania opieki nad dzieckiem?
Czasem okazuje się, że pomimo wcześniejszych ustaleń opieka naprzemienna nie jest odpowiednia dla dziecka po rozwodzie. Może dochodzić wówczas do sporów między byłymi małżonkami lub dziecko może sygnalizować, że preferuje jedno stałe miejsce zamieszkania i okresowe kontakty z drugim rodzicem.
W takiej sytuacji należy złożyć wniosek do Sądu Rejonowego o zmianę postanowień wyroku rozwodowego dotyczących opieki i kontaktów z dzieckiem.
Sąd przeprowadzi wtedy odpowiednie postępowanie dowodowe, mające na celu ustalenie potrzeb i preferencji dziecka, kompetencji rodziców oraz relacji między nimi a dzieckiem. Często Sąd decyduje się na przyjęcie opinii specjalistów, takich jak psychologowie czy pedagodzy, którzy po przeprowadzeniu badań i analizie sytuacji rodziny przygotowują opinię dla Sądu.
W rezultacie, orzeczenie opieki naprzemiennej nie jest stałe i może zostać zmienione w przypadku, gdy nie spełnia oczekiwań lub potrzeb dziecka.
