Czym jest przebaczenie?
Pojęcie to nie ma charakteru normatywnego. Doktryna i orzecznictwo rozumieją je jednak jako „puszczenie w niepamięć” przewinień drugiego małżonka. Najczęściej łączymy je ze zdradą, po której może nastąpić przebaczenie i pojednanie się małżonków.
Czy przebaczenie ma swoje prawne konsekwencje?
W kontekście orzeczenia o winie w wyroku rozwodowym, nie wystarczy skupiać się wyłącznie na samym fakcie przebaczenia. Koniecznym jest rozważenie czy z przebaczeniem a wzajemną postawą małżonków mającą wpływ na stan ich pożycia zachodzi związek przyczynowy (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1956 r., III CR 347/55, OSN 1956, nr IV, poz. 114 ). Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie normuje wprawdzie następstw przebaczenia, niemniej w doktrynie podkreśla się, że fakt przebaczenia dowodzi braku zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, że przebaczenie następuje pod warunkiem poprawy, a w braku poprawy nie można traktować wybaczonej krzywdy, jako zawsze już nieistotnej. Przebaczone zachowania w dalszym rozwoju stosunków między małżonkami mogą zatem stanowić współprzyczynę rozkładu pożycia. Sprawdzić należy, czy zdrada odniosła skutek w postaci podjęcia przez jednego z małżonków decyzji o złożeniu pozwu o rozwód, jako następstwa zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, nawet jeżeli była ona przebaczona. Ważniejsze niż sama deklaracja małżonka dopuszczającego się zdrady, że żałuje swojego postępowania i nigdy więcej tego nie powtórzy, jest jego rzeczywista postawa, która uwidacznia się w czasie dalszego pożycia małżeńskiego. Nie jest jednak wykluczone, że małżonek względem którego zdrada nastąpiła, pomimo przebaczenia współmałżonkowi, odczuwa nadal krzywdę z tego tytułu, która będzie rzutować na dalsze pożycie małżeńskie, doprowadzając do jego zupełnego i trwałego rozkładu. Małżonek zdradzony może bowiem pomimo najszczerszych chęci nie czuć już zaufania do współmałżonka, nie postrzegać go tak jak dawniej jako kogoś przy kim czuł się bezpiecznie.
A jak rozpatrują to Sądy?
Sąd ma za zadanie ocenić czy faktycznie doszło do przebaczenia i czy istnieje zależność pomiędzy czynem, który miał być wybaczony a rozwodem. Sąd może uznać,
że pomimo zaistnienia zdrady strony postanowiły dać szansę małżeństwu, nie wspominały o przeszłych wydarzeniach, nastąpiło szczere przebaczenie, a do rozpadu związku doszło z innych przyczyn. Może wtedy orzec winę obojga małżonków, a nawet wyłączną winę małżonka, który wcześniej był zdradzony. Jeżeli jednak sąd uzna, że pomimo przebaczenia zdrada odcisnęła duże piętno na małżonku lub nie nastąpiła poprawa w zachowaniu współmałżonka, może stwierdzić, że rozwód jest konsekwencją nielojalnego zachowania i nie doszło do faktycznego przebaczenia. Jeśli zatem małżonek przebaczył, ale mimo wszystko zdrada odcisnęła trwałe piętno na jego psychice, emocjach, wrażliwości, co przekładać się będzie na realizację przesłanek trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, prowadzącego do oddalenia się w sferze psychicznej, fizycznej i ekonomicznej od małżonka dopuszczającego się zdrady, to wówczas są to okoliczności, które ważył będzie sąd w toku badania zagadnienia winy w sprawie o rozwód (wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 1999 r., III CKN 386/98, LEX nr 1217913).
Podsumowując, przebaczenie nie zawsze wyłącza możliwości wnoszenia w pozwie o rozwód orzeczenia winy małżonka, który zdrady się dopuścił.
